[Tab. 8]

2 In hac septichorda lyra septem sunt nervi, qui continent octo modos canendi, 4^or scilicet Autenticos, duces, ac praecipuos qui dicuntur Dorius, Phrygius, Lydius, Mixolydius. Et totidem placales, subiugales, ac secundarios, qui dicuntur Hypodorius, Hypophrygius, Hypolydius, Hypomixolydius, singulos scilicet singulis authenticis per diatessaron subiacentes. Illi in ordine dicuntur a cantoribus . p^us . 3^us . 5^us . 7^us . Hi autem . 2^us . 4^us . 6^us . 3 Unde necesse est ut huius heptacordae mercurialis lyrae, medius nervus suscipiat ex his modis duos scilicet primum Dorium nomine et 8^um Hypomixolydium quem videlicet necesse est suo¹ autentico Mixolidio² per diatessaron intervallum subiacere.

4 Omnis autem nervus aut duobus tonis interiacet: aut tono et diesi. Si duobus tonis, aut illi sunt bini tantum in diatonico genere. Aut sunt duo ex tritono. 5 Si bini soli: tunc ille nervus suscipit primum modum Dorius, in litera .d.³ : quoniam nervus medius est et dignissimus, et aequaliter distans a tritono superiori et inferiori. 6 Si autem duo toni, quibus interiacet nervus, sunt ex tritono aut sunt duo superiores aut duo inferiores. Si superiores tunc nervus suscipit 2^um modum Hypodorium, in litera .a. Si inferiores: tunc nervus suscipit 7^um modum Mixolydium⁴ apud literam .g. cui per diatessaron subiacet Hypomixolydium 8^us in litera .d. ubi primus. Si vero⁵ nervus interiacet tonum et [et⁶] diesis superpositam, tunc suscipit modum tertium Phrygium apud literam .e. cui subiacet per diatessaron 4^us Hypophrygius in litera .. similiter positu. 7 Si demum nervus iacet inter tonum et diesis subterpositam: tunc suscipit Modum 5^um Lydium, cui subiacet per dictum intervallum sextus Hypoly[A:8v]dius similter positus. Ex quibus patet, quod unusquisque autenticus habet similem situm cum suo placali.

[Fig. 22]

8 Nam tam⁷ Dorius quam⁸ Hypodorius interiacent duobus tonis. Ille tamen tonis ditoni et hic tritoni. Item Hypomixolydius, et Mixolydius similiter. Deinde Phrygius et Hypophrygius habent superne diesim, et inferne tonum.

9 Demum, Lydius et Hypolydius habent superne⁹ tonum et inferne diesim.

10 Sic lector ingeniose, habes septumplicem¹⁰ situm nervi qui situs suscipiunt dictos octo modos canendi. Nervorum autem in acutum sequentium positiones sunt similes praedictis et correlativi quando¹¹ in Icosichordo Guidonis, et deinceps in infinitum, similis tonorum, et dieseon positio et varietas repetitur.

11 Unde manifestum sit quod sicut [sicuti¹²] Sol est medius planetarum sic nervus medius lyrae suscipit Dorium primum tonorum. Sic tres nervi superiores attribuuntur tribus reliquis tonis autenticis, et tribus planetis superioribus, Mixolydius .7^us. Saturno, Lydius .5^us. Iovi, Phrygius .3^us. Marti¹³. Tres autem nervi inferiores tribus modis placalibus et 3 planetis inferioribus scilicet Hypolydius .6^us. Veneri, Hypophrygius .4^us. Mercurio, Hypodorius .2^us. Lunae respondent.

Nam Hypomixolydius, qui Dorio coincidet, attribuitur sicut .8^us. est, octavo coelo.

12 Sunt et alii 4^or modi acuti Hyperdorius, Hyperphrygius, Hyperlydius, Hypermixolydius, a Ptolemaeo vel Aristoxeno superadditi. Ex quibus Hyperdorius coincidet Mixolydio: et inde sequuntur tres reliquis, quo ad positionem respondentes, Hypodorio, Hypophrygio et Hypolydio. * [A:11v] * 13 Item considera, quod numeri tonorum, respondent numero dierum hebdomadae, in quibus dominantur, planetae, a quibus denominantur. Sic primus modus Dorius¹⁴. attribuitur Soli, qui dominatur in primo die hebdomadae. Secundus modus Hypodorius, Lunae quae dominatur in 2^o die hebdomadae. Tertius modus Phrygius Marti, qui dominatur in 3^o die. Quartus Hypophrygius Mercurio, qui dominatur in 4^o die. Quintus modus Lydius Iovi, qui dominatur in 5^o die. Sextus modus Hypolydius Veneri, quae dominatur in 6^o die. Septimus modus Mixolydius Saturno, qui dominatur in 7^o die. Octavus modus Hypomixolydius, Soli, qui sequitur sabbatum vel¹⁵ 8^o coelo¹⁶. 14 Sic enim 4^or modi autentici excedunt singulos subiugales suos per spacium diatessaron. sicut¹⁷ unusquisque planetarum superiorum quartus est a suo inferiori, bis computando Solem pro inferiore Saturni et superiore Lunae. Atque hic est ordo modorum, quem recentio res abfinant¹⁸.

15 Nota quam lector, quod Boetius, Ptolemaeo autore, non ponit Hypomixolydium, sed in .A.la.mi.re. ponit Hypermixolydium respondentem octavae spherae, quae sequitur super Saturnum. Atque ita non coincidunt duo modi in Solem. 16 Recentiores autem (ut supra dictum est) non¹⁹ unum acutum, sicut Ptolemaeus, sed 4^or ponunt modos. Sed non opus est quaerere modos ultimos octonarium numerum sphaerarum coelestium quandoquidem, hos eosdem sic dispositos, possumus ad superiores septem correlativas literas, similemque systematum dispositionem et nomenclaturam transferre.

17 [A:36v] Octochordum Musicae.

[Tab. 9]

18 Dorius sonnolentiam expellit, lepidus, iocosus.

19 Hypodorius sonnum inducit, flebilis, liber.

20 Phrygius incitat, asperat, severus, iracundus.

21 Hypophrygius blanditur, lascivit, mitigativus, hortaturius.

22 Lydius laudat, consolatur, hilaris, petulans.

23 Hypolydius compatitur, laetificat, pius, lacrymabilis.

24 Mixolydius varius, querulus, audax, similis 3^o.4^o.5^o.

25 Hypomixolydius excitat, precatur de contemptu de coelestibus.

26 Autentici ascendunt et descendunt per diapason. Placales²⁰ a loco sui autentici ascendunt per diapenten et descendunt per diapason, ascendunt per diatessaron desinentes in dicto loco.